شروع و کیفیت تحقیقات

بعد از انجام و ثبت شکوائیه در مراجع ذیصلاح که در پست های قبل به طور مفصل در آن خصوص بحث گردید و کیفیت طرح آن نیز مورد بررسی قرار گرفت و همچنین بیان شد که در دادسرای محل وقوع جرم صورت خواهد گرفت ، نوبت به رسیدگی و انجام تحقیقات در خصوص شکایت مطرح شده می باشد که خود دارای شرایط وآثاری است. مطالب این پست به آن اختصاص دارد .

از آنجایی که می دانیم جهات قانونی برای شروع تحقیقات و رسیدگی به قرار زیر است :

الف) شکایت شاکی

ب ) اعلام و اخبار ضابطین دادگستری یا اشخاصی که از قولشان اطمینان می شود به وقوع جرمی.

ج ) اظهار و اقرار متهم

نحوه طرح دعاوی در محاکم قضایی

عملکرد دادسرا و دادگاهها

شروع و کیفیت تحقیقات

تبصره – شروع به تحقیقات و رسیدگی به پرونده منوط به ارجاع رئیس حوزه قضایی می باشد و ایشان موظف به ارجاع پرونده به یکی از شعب دادسرا جهت شروع تحقیقات می باشد .

هرگاه کسی اعلام نماید که خود ناظر و شاهد وقوع جرمی بوده و جرم مذکور دارای جنبه عمومی باشد، این اظهار برای شروع به رسیدگی کافی است هرچند دلایل دیگری برای انجام تحقیقات نباشد ولی اگر اعلام کننده شاهد و ناظر قضیه نبوده، به صرف اعلام وی نمی توان شروع به تحقیقات نمود، مگر آنکه دلایل صحت این ادعا موجود باشد .

لازم به ذکر است گزارشها و نامه هایی را که هویت گزارش دهندگان و نویسندگان آنها مشخص نیست، نمی توان مبنای شروع به رسیدگی قرار داد، مگر آنکه دلالت بر وقوع امر مهمی کند که موجب اخلال در نظم و امنیت عمومی است یا دارای قراینی باشد که به نظر قاضی برای شروع به تحقیق کفایت نماید .

برای شروع به رسیدگی پرونده شکایت شاکی کافی است، و قاضی دادگاه نمی تواند از آن خودداری نماید .

شاکی و مدعی خصوصی می تواند شخصاً یا توسط وکیل شکایت کند. در فرم شکوائیه موارد زیر باید قید گردد :

الف ) نام، نام خانوادگی، نام پدر و نشانی دقیق شاکی

ب ) موضوع شکایت و ذکر تاریخ و محل وقوع جرم

ج ) ضرر و زیان مالی که به مدعی وارد شده و مورد مطالبه است .

د ) مشخصات و نشانی مشتکی عنه ( فرد یا افرادی که از آنها شکایت می شود ) یا مظنون در صورت امکان .

ه ) دلایل و اسامی و مشخصات و نشانی شهود و مطلعین در صورت امکان .

تبصره – در حوزه هایی که شعبه های دادگاه متعدد باشد، شکایت شاکی در دفتر کل ثبت و توسط رئیس حوزه قضایی به یکی از شعبه ها ارجاع می گردد و چنانچه شکوائیه ناقص و یا بصورت شفاهی باشد مراتب در صورت جلسه تنظیمی توسط دفتر دادگاه منعکس و به امضاء و اثر انگشت شاکی می رسد .

هرگاه شاکی نتواند متهم را معین کند یا دلایل اقامه دعوی کافی نباشد و یا شاکی از شکایت خود صرف نظر نموده ولی موضوع از جرائم غیر قابل گذشت باشد ( به عبارتی دیگر موضوع جنبه حق اللهی داشته ) دادگاه راساً تحقیقات لازم را انجام می دهد .

قضات ذیربط و ضابطین دادگستری موظفند شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول نمایند. شکایت شفاهی در صورت مجلس قید و به امضای شاکی می رسد. اگر شاکی نتواند امضاء کند یا سواد نداشته باشد مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت شفاهی با مندرجات صورت مجلس تصدیق می شود .

در مواردی که تعقیب امر جزایی منوط به شکایت شاکی خصوصی است و متضرر از جرم، محجور ( صغیر ( فردی که به سن بلوغ نرسیده است ) غیر رشید ( فردی که هنوز به سن رشد که 18 سال است نرسیده باشد ) یا مجنون ( فردی که مصلحت امور خود را ندانسته ) بوده و دسترسی به ولی یا قیم او نباشد یا مجنی علیه ولی یا قیم نداشته باشد و نصب قیم موجب فوت وقت با توجه به ضرر محجور شود، تا حضور و مداخله ولی یا قیم یا نصب قیم و همچنین در صورتی که ولی یا قیم، خود مرتکب جرم شده یا مداخله در آن داشته باشد، دادگاه شخص دیگری را بعنوان قیم موقت تعیین می کند و یا خود امرجزایی را تعقیب نموده واقدامات ضروری را برای حفظ و جمع آوری دلایل جرم و جلوگیری از فرار متهم بعمل می آورد .

شاکی می تواند هنگام تحقیقات شهود خود را معرفی و دلایل خود را اظهار نماید همچنین می تواند تأمین ضرر و زیان خود را از دادگاه تقاضا نماید. در صورتی که تقاضای شاکی مبتنی بر دلایل قابل قبول باشد دادگاه قرارتأمین خواسته از اموال و دارایی متهم را صادر می نماید. این قرار قطعی و غیر قابل اعتراض است .

در صورتی که خواسته شاکی عین معین نبوده و یا عین معین بوده لکن توقیف آن توسط شاکی ممکن نباشد، دادگاه معادل مبلغ ضرر و زیان شاکی، از سایر اموال و دارایی متهم توقیف می کند و اگر تقاضای تبدیل توقیف اموال متهم به ضامن بشود، دادگاه مطابق مقررات آیین دادرسی مدنی عمل می نماید. قرار تأمین به محض ابلاغ به موقع به اجرا گذاشته می شود .

در صورتی که ثابت شود شاکی عمداً اقدام به طرح شکایت خلاف واقع نموده است به پرداخت خسارات طرف شکایت، طبق نظر دادگاه محکوم خواهد شد .

چنانچه در ضمن تحقیقات، دادگاه جرم دیگری را کشف نماید که به جرم اول مربوط نیست در صورتی که شعبه دادگاه منحصر بفرد باشد، به آن جرم نیز رسیدگی می نماید و چنانچه شعب دادگاه متعدد باشد اقدامات لازم را موافق قوانین برای حفظ آثار و امارات جرم کشف شده وجلوگیری از فرار متهم بعمل آورده ومراتب را به رئیس حو.زه قضایی اطلاع می دهد .

مواردی که فوقاً بیان شد کلیاتی از نحوه رسیدگی و شروع به تحقیقات پرونده ها در دادسراهاست .