دعوای متقابل

یکی دیگر از نکاتی که باید نسبت به آن آگاهی کاملی در جلسه دادگاه داشته باشید آن است که چنانچه در پرونده ای خوانده بوده و در برابر دعوی خواهان برای خود حقی قائلید ، به این معنی که اگر خواهان به طرح دعوی مثلاً مطالبه وجه به مبلغ ده میلیون ریال به طرفیت شما اقدام نمود و شما نیز مبلغ یک میلیون ریال از خوانده طلبکارید، می توانید در مقابل ادعای خواهان اقامه دعوی نمایید. چنین دعوایی در صورتی که با دعوای اصلی از سوی خواهان، ناشی از یک منشأ بوده و یا اینکه در ارتباط کامل با یکدیگر باشند، دعوای متقابل نامیده شده ( در برابر دعوی خواهان به طرفیت شما، شما نیز طرح دعوی به طرفیت ایشان می نمایید) و تواماً مورد رسیدگی قرار می گیرد. چنانچه از نظر دادگاه، دعوی تقابل محرز نگردد، در دادگاه صالح به طور جداگانه رسیدگی می شود. دقت نمایید که دعوی تقابل فیمابین خواهان و خوانده بوده، لکن جایگاه آنها در ستون دادخواست تغییر کرده و خوانده پرونده اصلی، خواهان دعوی تقابل خواهد بود. اما در مبحث ورود  و جلب شخص ثالث، شخص سومی غیر از خواهان و خوانده وارد پرونده شده و این امر مورد رسیدگی از سوی دادگاه قرار می گیرد. بنابراین دقت لازم را در اختلاف این سه مبحث بنمایید.

بابد بدانید زمانی که می گوییم بین دو دعوا باید ارتباط کامل وجود داشته باشد به این معنی است که اتخاذ تصمیم در هر پرونده ، مؤثر در پرونده دیگر باشد و چنانچه اخذ تصمیم در یک پرونده ، مؤثر در پرونده دیگر نباشد، فلذا شرط احتساب یک دعوی به نام دعوی تقابل که ارتباط کامل بین آنها بوده، برقرار نبوده و نمی توان آن را جزو دعوای تقابل محسوب نمود.

دعوای تقابل به موجب دادخواست مطرح می گردد.

نکته مهم دیگر در این قسمت آن است که چنانچه قصد طرح دعوای تقابل دارید، می بایستی تا پایان اولین جلسه دادگاه به این امر اقدام نمایید. بنابراین مهلت تشکیل دعوی تقابل، تا پایان اولین جلسه دادگاه و به موجب برگ دادخواست خواهد بود. بعد از پایان اولین جلسه دادگاه به بعد، دعوای تقابل دیگر از شما پذیرفته نخواهد شد.

تامین دلیل

یکی از مباحث مهم و اساسی در اکثر پرونده های مطرح شده در محاکم قضایی، حفظ و نگهداری وضعیت موجود برای استفاده در روال دادرسی است . بنابراین چنانچه در مواردی متحمل خساراتی شده اید به عنوان مثال اتومبیل شما در سانحه تصادف مورد آسیب قرارگرفته و یا اینکه محصولات کشاورزی شما در اثر اقدامات مجرمانه افرادی و یا هر دلیل دیگری تخریب گردیده و شما از این حیث دچار خسارات مالی شده اید و اگر نسبت به حفظ دلایل موجود اقدام ننمایید تا زمان تشکیل پرونده تخریب و یا ... و زمان وقت دادرسی، مطمئناً مدت زمانی خواهد گذشت و آثار تخریب موجود به دلیل مرور زمان از بین رفته و حقوق شما در این میان تضییع خواهد شد. فلذا قانون برای جلوگیری از تضییع حقوق شما در چنین مواردی بحث تأمین دلیل و حفظ آثار موجود را پیش بینی کرده تا شما بتوانید با تقدیم درخواست تأمین دلیل با جلب نظر کارشناس به محاکم قضایی مربوطه، آثار موجود را حفظ نموده و در زمان لازم در پرونده اصلی خود استفاده نمایید.

هم چنین در مواردی که احتمال بدهید در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای شما از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و نشانه های موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است غیر ممکن یا سخت خواهد شد ( به قول قانون آیین دادرسی در امور مدنی متعذر و متعسر گردد ) می توانید از دادگاه درخواست تأمین دلیل آنها را بنمایید. بنابراین دقت نمایید که اولاً منظور از تأمین دلیل، حفظ و نگهداری آثار موجود در نظریه کارشناسی است. ثانیاً این امر به موجب برگ درخواست با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مورد نظر انجام می شود .

باید بدانید که درخواست تأمین دلیل ممکن است در هنگام دادرسی و یا قبل از طرح دعوی باشد.

لازم به ذکر است که درخواست تأمین دلیل باید حاوی نکات زیر باشد:

1-    مشخصات درخواست کننده و طرف مقابل او

2-    موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می شود.

3-    اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده است

در اموری که فوریت داشته باشد، دادگاه بدون احضار طرف مقابل اقدام به تأمین دلیل می نماید.

در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست کننده تأمین دلیل ممکن نباشد به عنوان مثال اتومبیل شما در خیابان دچار صدمه از سوی فرد و یا اتومبیلی دیگر شده باشد و شما ندانید که فرد مقصر کیست، تأمین دلیل بدون تعیین طرف مقابل پذیرفته و به جریان گذاشته خواهد شد.

امیدوارم که به اهمیت این مبحث پی برده و در مواقع لزوم از آن استفاده کنید.

اظهارنامه

یکی دیگر از اوراقی که در محاکم قضایی موجود بوده و مورد استفاده بسیاری از افراد قرار می گیرد اظهارنامه است. بنابراین چنانچه برای خود مدعی حق و یا دینی هستید، می توانید قبل از طرح دعوی و تشکیل پرونده، خواسته مورد نظر خود را به واسطه نوشتن اظهارنامه از طرف مقابل خود بخواهید. در برگ اظهارنامه، برای انجام خواسته مورد نظر، برای طرف مقابل خود، بسته به نوع خواسته و مدت زمان لازم برای انجام آن، مهلتی تعیین نمایید. اوراق اظهارنامه در محاکم دادگستری موجود بوده و به ازای هر یک نفر، سه برگ می بایستی تنظیم شده و پس از ابطال تمبر توسط اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر دادگاهها، به طرف مقابلتان ابلاغ می گردد، چنانچه در مهلت های تعیین شده، خواسته شما توسط طرف مقابلتان انجام نشد، می توانید به طرح دعوی اقدام نموده و برگ اظهارنامه ابلاغ شده را نیز پیوست دادخواست خود نمایید. باید بدانید که نوشتن اظهارنامه قبل از طرح دعوی و یا تشکیل پرونده دارای دو مزیت بزرگ خواهد بود. اولاً: با ارسال اظهارنامه این امر را به دادگاه اثبات می نمایید که قبل از تشکیل پرونده، خواسته خود را به صورت مسالمت آمیز، از طرف مقابل خود خواسته اید و این نشان دهنده حسن نیت شما بوده و روال دادرسی بهتری را پشت سر خواهید گذاشت. ثانیاً: امکان انجام خواسته شما در مقابل اظهارنامه ارسال شده از سوی طرف مقابل وجود دارد و این امر شما را از تشکیل پرونده و ابطال تمبر و گذشت مدت زمان طولانی سیر دادرسی بی نیاز می کند.

به عنوان مثال اظهارنامه تمکین از سوی زوج، اظهارنامه در خصوص تنظیم سند رسمی انتقال در مبحث عقود و قراردادها، مطالبات دیون و ...

فلذا برگ اظهارنامه را جدی بگیرید و به خیال آنکه جزو اوراق بی اهمیت است از آن به آسانی نگذرید.

دعاوی تصرف عدوانی

یکی از مباحث مطرح شده در قانون آیین دادرسی در امور مدنی بحث تصرف عدوانی، تعریف آن و هم چنین تشخیص اینکه موضوع مطرح شده شامل دعوی تصرف عدوانی می شود یا خیر می باشد. عوام بر این باورند که چنانچه زمین آنها توسط دیگران مورد تصرف قرار گرفت و یا اینکه اجازه انجام عملیات کشت و زرع و یا اینکه اجازه ورود به زمین و یا ... از آنها گرفته شد می بایستی شکایت تصرف عدوانی در دادگاه مطرح نمایند، در حالی که حسب تعاریف قانونی موجود همه آنها شامل تصرف عدوانی نبوده و اگر تعریف قانون با موضوع مورد بحث مطابقت داشته باشد می بایستی به طرح دعوی تصرف عدوانی اقدام نمود.

تعریفی که قانون از دعوای تصرف عدوانی مطرح نموده این است که ... ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید ...

بنابراین اولین رکن تشکیل دهنده دعوای تصرف عدوانی، سابقه تصرف شخص شاکی در گذشته می باشد یعنی اینکه مثلاً شما مالک یک قطعه زمین کشاورزی می باشید و مدت پنچ سال است که در آن تصرف داشته و مشغول به کشاورزی می باشید حال فردی بدون رضایت شما این مال غیر منقول شما را ( زمین کشاورزی ) از تصرف شما خارج کرده است به عبارتی دیگر خودش در آن کشاورزی نماید و یا اینکه آثار تصرفش مشهود باشد و شما نیز با طرح دعوی تصرف عدوانی اعاده وضع به حال سابق ( بازگشت تصرف شما در این زمین ) را خواستار می شوید.

در دعاوی تصرف عدوانی شاکی باید ثابت نماید که موضوع دعوا قبل از خارج شدن ملک از تصرفش در تصرف و استفاده وی بوده و بدون رضایت او و یا به وسیله غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است.

در دعوای تصرف عدوانی، ارائه سند مالکیت دلیل بر سابقه تصرف و استفاده از حق می باشد.

بنابراین اولاً باید به دادگاه ثابت نمایید که سابقه تصرف در گذشته را داشته اید ثانیاً مال مورد نظر غیر منقول باشد ثالثاً دیگری بدون رضایت شما مال را از تصرفتان خارج کرده باشد. نکته مهم دیگر در این خصوص اثبات مالکیت شما در مال مورد نظر در صورت نداشتن سند رسمی می باشد. چنانچه قبل از اثبات مالکیت، به طرح دعوی تصرف عدوانی اقدام نمایید به شما مهلت لازم برای اثبات مالکیت داده خواهد شد و اگر در مهلت تعیین شده به این امر اقدام ننمایید دعوی تصرف عدوانی شما رد می شود.

فلذا دقت لازمه را در زمینه بنمایید.

دعوی مزاحمت و ممانعت از حق

یکی دیگر از دعاوی مطرح در محاکم قضایی، دعوی ممانعت از حق و تقاضای رفع ممانعت از حق می باشد. از آنجایی که احتمال دارد این دعوی با دعوای تصرف عدوانی اشتباه گرفته شود فلذا تعریف دقیق و مرقوم شده در قانون آئین دادرسی در امور مدنی به شرح ماده 159 این می باشد که دقت لازمه در آن اختلاف این دو مبحث را کاملاً آشکار می کند ... تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری را بخواهد ...

بنابراین چنانچه کسی مانع استفاده از حقوق قانونی تان در ملک شما گردیده ، به عبارتی دیگر به شما اجازه نمی دهد که مثلاً از زمین کشاورزی و یا ملک مسکونی خود استفاده کنید لکن آن را در تصرف خود نگرفته باشد ممانعت از حق نموده و شماحق دارید نسبت به طرح این دعوی در محاکم اقدام نمایید. دقت نمایید که در دعوی تصرف عدوانی، دیگری علاوه بر ممانعت از حق شما در استفاده از زمین، آن را در تصرف خود نیز نگاهداشته لکن در این دعوی، فقط مانع استفاده از حق شما شده و آن را در تصرف نگرفته است.

خواهان در دعوی ممانعت از حق باید اثبات نماید که موضوع دعوا قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و مورد استفاده وی بوده و بدون رضایت او و یا به وسیله غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است.

در دعوی ممانعت از حق، ارائه سند مالکیت، دلیل بر سابقه تصرف و استفاده از حق می باشد مگر آنکه طرف مقابل سابقه تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگری ثابت نماید.

دادگاه در صورتی رأی به نفع خواهان صادر می نماید که به طور مقتضی احراز کند که خوانده، ملک را عدواناً تصرف و یا مزاحمت و ممانعت از حق استفاده خواهان نموده است .

دعوی مزاحمت

تعریف این دعوی از نظر قانون عبارت است از ... دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد ...

سه دعوی اخیرالذکر ظاهراً با یکدیگر شباهت دارند لکن دقت در عمق هر یک، اختلافات موجود را به وضوح نشان داده و چنانچه هر یک اتفاق افتاد باید نسبت به طرح همان دعوی اقدام نمود.

نکته مشترک در هر سه دعوی فوق، اثبات سابقه تصرف درگذشته می باشد و همان طور که بیان شد وجود سند مالکیت دلیل بر این امر ( سابقه تصرف در گذشته ) محسوب می گردد.

نکته مشترک دیگر در هر سه دعوی فوق، اثبات این امر است که موضوع دعوا بدن رضایت او و یا به وسیله غیر قانونی از تصرف وی خارج شده است.

بابد بدانید چنانچه بعد ازطرح دعوی رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق و محکومیت طرف مقابل شما به رفع تصرف یا ممانعت از حق و اجرای حکم، مجدداً آن را مورد تصرف و یا مزاحمت قرار دهند یا دیگران را به تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت مورد حکم وادار کنند، به مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.