احضار و بازجویی متهم

حسب ارتباط فیمابین مباحث قانون آیین دادرسی در امور کیفری و بعد از طرح مبحث تفتیش و بازرسی منازل و اماکن و کشف آلات جرم، لازم است نکاتی در خصوص نحوه احضار و بازجویی از متهم بیان گردد.

فلذا مطالب این پست به ارائه این بحث اختصاص دارد.

نحوه طرح دعاوی در محاکم قضایی

عملکرد دادسرا و دادگاهها

احضار و بازجویی متهم

برای انجام امر بازجویی نیاز به ارسال احضارنامه از سوی دادگاه می باشد.

احضار متهم در دادگاه به وسیله احضارنامه به عمل می آید که در دو نسخه تنظیم شده و یک نسخه از آن را متهم گرفته، نسخه دیگر را امضاء نموده و به مامور احضار رد می کند. برگ احضار شده در پرونده بایگانی خواهد شد.

در احضارنامه اسم و شهرت احضار شده و تاریخ حضور و علت احضار و نتیجه عدم عدم حضور ذکر خواهد شد.

تبصره – در جرایمی که مصلحت اقتضاء نماید، علت احضار و نتیجه عدم حضور قید نخواهد شد.

هرگاه در امر جزایی ابلاغ احضارنامه به واسطه معلوم نبودن محل اقامت ممکن نشود و به طریق دیگری هم ابلاغ احضارنامه ممکن نگردد با تعیین وقت رسیدگی، یک نوبت به وسیله یکی از روزنامه های کثیرالانتشار یا محلی و در صورت عدم حضور، قاضی رسیدگی و اظهار نظر می نماید.

تاریخ نشر آگهی تا روز دادرسی نباید کمتر از یک ماه باشد.

متهم موظف است در موعد مقرری که در احضارنامه قید شده است خود را حاضر نماید و چنانچه نتوانست در جلسه دادگاه حاضر شود باید عذر موجه خود را به دادگاه اعلام نماید.

 جهات زیر عذر موجه محسوب می شود:

1-  1- نرسیدن احضارنامه یا دیر رسیدن آن به گونه ای که مانع از حضور در وقت مقرر شود.

2-  2- مرضی که مانع از حرکت است.

3-  3- فوت همسر یا یکی از نزدیکان تا درجه سوم از طبقه دوم.

4-  4- ابتلا به حوادث مهم از قبیل حریق و امثال آن.

5-  5- عدم امکان تردد به واسطه حوادث قهری مانند طغیان رودخانه وامراض مسری از  قبیل وبا و طاعون.

6- 6- در توقیف بودن.

نکته ها:

1-    اشخاصی که حضور پیدا نکرده و گواهی عدم امکان حضور هم نفرستاده باشند،  به دستور قاضی جلب می شوند.

2-   هرگاه احضار شده بیسواد باشد، مضمون احضارنامه در حضور دو نفر شاهد عادل، ابلاغ می گردد.

3-   قاضی دادگاه می تواند در مواردی که ذیلاً بیان خواهد شد بدون ارسال احضارنامه بدواً دستور جلب متهم را صادر نماید.

(درجرایمی که مجازات قانونی آنها قصاص، اعدام و قطع عضو می باشد و همچنین در خصوص متهمینی که محل اقامت یا شغل و کسب آنها معین نبوده و اقدامات قاضی برای دستیابی به متهم به نتیجه نرسیده باشد بدواً جلب متهم صادر می شود.)

4- جلب به موجب برگ جلب به عمل می آید. برگ جلب که مضمونش، مضمون احضارنامه است باید به متهم ابلاغ شود.

5- جلب متهم به استثنای موارد فوری، باید در روز به عمل آید.

6- در صورتی که متهم غایب باشد برگ جلب در اختیار ضابطین دادگستری قرار می گیرد تا هر زمان او را یافتند جلب و تحویل مقام قضایی نمایند.

7-    متهم از هنگام جلب تا حضور در نزد قاضی، تحت نظر و محافظت خواهند بود.

8-    قاضی نباید کسی را احضار یا جلب نماید مگر اینکه دلایل کافی برای احضار یا  جلب موجود باشد.

9-    مامورین مکلفند متهم جلب شده را بلافاصله تحویل مقامات قضایی نمایند و در    صورتی می توانند وی را بازداشت نمایند که بیم تبانی و خوف فرار و یا از بین بردن    آثار جرم باشد و در هر صورت حق نگهداری وی را بیش از 24 ساعت ندارند.

قاضی دادگاه مکلف است بلافاصله پس از حضور متهم یا جلب او، تحقیقات را آغاز نماید.

متهم می تواند یک نفر وکیل همراه خود داشته باشد. وکیل متهم، حق مداخله در امر تحقیق را ندارد.

نحوه بازجویی از متهم

قاضی ابتدا هویت و مشخصات متهم ( نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، وضعیت تاهل و اولاد و تابعیت) و همچنین آدرس( شهر، بخش، دهستان، روستا، خیابان، کوچه و شماره منزل) او را دقیقاً سوال نموده به نحوی که ابلاغ احضاریه وسایراوراق قضایی مقدور باشد و متذکر می گردد که مواظب اظهارات خود باشد و سپس اتهام و دلایل آن را به صورت صریح به متهم تفهیم می کند آنگاه شروع به تحقیق می نماید.

سوالات باید روشن وصریح باشد. سوالات تلقینی یا اغفال یا اکراه و اجبار متهم ممنوع است. چنانچه متهم از دادن پاسخ امتناع نماید امتناع او در صورت جلسه قید می شود.

تخلف مامورین ابلاغ در انجام وظایف و یا گزارش خلاف واقع آنان در امور مربوط به وظایفشان، مشمول مجازات مقرر قانونی خواهد بود.

از متهمین جز در مورد مواجهه، به صورت انفرادی بازجویی به عمل می آید و نباید با یکدیگر وارد گفتگو شوند. رعایت موازین شرعی در مورد متهمین زن، ضروری می باشد و متهمین باسواد می توانند شخصاً پاسخ سوالات را بنویسند.

موارد بیان شده کلیاتی از مبحث احضار و بازجویی متهم بوده که به صورت اختصار مرقوم گردید.