معاینه و تحقیق محلی

همانطوری که در پست های قبل نیز اشاره گردید بعد از طرح و تقدیم شکواییه در دادسرای محل وقوع جرم و ارجاع به یکی از شعب دادسرا، نوبت به شروع رسیدگی و تحقیقات توسط قاضی تحقیق خواهد شد. حال با عنایت به اینکه شاکی خصوصی برای اثبات حقانیت خود و مجرمیت و بزهکاری متشاکی باید دلایل و مدارک قابل قبول به محکمه ارائه دهد که دادسرا نیز صحت و سقم آن دلایل و مدارک را بررسی نماید و سپس به صدور قرار مجرمیت متهم و یا منع پیگرد اقدام نماید.

یکی از دلایل و مدارک شاکی در زمان طرح شکواییه و هنگام انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا، معاینه محل و تحقیقات محلی است. همچنان که از عنوان آن برمی آید دو مقوله جدا از یکدیگرو هریک دارای شرایط و خصیصه های مخصوص به خود می باشد که موضوع مورد بحث این پست قرار گرفته است.

نحوه طرح دعاوی در محاکم قضایی

عملکرد دادسرا و دادگاهها

معاینه و تحقیق محلی

ابتدای امر باید متذکر شوم که معاینه محل توسط قاضی دادگاه و یا قاضی تحقیق و یا به دستور آنان توسط ضابطین دادگستری و یا اهل خبره مورد اطمینان قاضی انجام می شود. هنگام انجام معاینه محل، اشخاصی که در امر جزایی دخالت دارند می توانند حاضر شوند لکن عدم حضور آنان مانع انجام معاینه محل نخواهد بود. از مفهوم مفاد فوق الذکر ... حضور قاضی و یا ضابطین و یا اشخاص خبره مورد اطمینان را در زمان انجام معاینه محل الزامی می داند ...  بر می آید که این امر بسیار مهم و مورد توجه دادگاه است .

تبصره - معاینه محل در روز بعمل می آید ، مگر در مواردی که امر فوریت دارد .

در زمان انجام معاینه محل، تمامی آثار و علائم مشهوده مکشوفه که به نحوی در قضیه موثر است، در صورت مجلس دادگاه قید می گردد .

برای حضور در معاینه و تحقیق محلی علاوه بر شهود واقعه، از مطلعین هم دعوت می شود. در موارد فوری قاضی می تواند اشخاصی را که حضور آنان ضروری است به محل احضار نماید. اشخاصی که برای حضور در معاینه محل دعوت شده اند و حضور آنان توسط قاضی ضروری تشخیص داده شد، چنانچه در جرایمی که مخل امنیت و خلاف نظم عمومی بوده و بدون داشتن عذر موجه حاضر نشوند، به دستور دادگاه جلب خواهند شد.

زمانی در انجام معاینه محل از اهل خبره دعوت به عمل می آید که اظهار نظر آنان از جهت علمی یا فنی و یا معلومات مخصوص لازم باشد از قبیل: پزشک، داروساز، مهندس، ارزیاب و دیگر صاحبان حرف، چنانچه در جرایم مخل امنیت و یا خلاف نظم عمومی، اهل خبره بدون عذر موجه حضور نیابند به دستور قاضی جلب خواهند شد.

برای معاینه اجساد و جراحتها و آثار و علائم ضرب و صدمه های جسمی و آسیب های روانی و سایر معاینه ها و آزمایش های پزشکی، قاضی از پزشک قانونی معتمد دعوت می نماید و اگر پزشک قانونی نتواند حضور یابد و یا در جایی پزشک قانونی نباشد پزشک معتمد دیگری دعوت می شود. هرگاه پزشک قانونی در امری تخصص نداشته باشد قاضی می تواند از پزشک متخصص دعوت به عمل آورد. قاضی می تواند در صورت لزوم به یک پزشک اکتفا نکرده و از چند پزشک دعوت کند. پزشک معالج مستثنی نخواهد بود .

قاضی تا زمان حضور پزشک، اقدامات لازم را برای حفظ جسد، کشف هویت متوفی و چگونگی فوت و ... به عمل می آورد .

پزشک باید نظریه خود را حداکثر ظرف سه روز به قاضی اعلام نماید مگر مواردی که اظهار نظر، مستلزم مدت بیشتری باشد .

هرگاه هویت متوفی معلوم نباشد قاضی مشخصات جسد و اثر انگشت او را به طور دقیق در صورت مجلس قید می نماید و در صورت امکان، دستور عکسبرداری از آن را می دهد. سپس برای تشخیص هویت متوفی به هر وسیله ای که مقتضی بداند اقدام می نماید .

هرگاه در عقاید اهل خبره اختلافی حاصل شود یا عقیده آنان به نظر قاضی مشکوک باشد قاضی می تواند از خبرگان دیگری دعوت نماید و یا نظریه آنان را نزد متخصصین علم یا فن مربوط ارسال و عقیده آنان را استعلام کند .

تمامی موارد فوق الذکر بعد از طرح شکواییه توسط دادسرا محقق خواهد شد و چنانچه پرونده ای برای اثبات، نیازمند انجام معاینه محل توسط قاضی و یا انجام تحقیقات محلی از مطلعین و شهودی در محل باشد این امر با موارد و شرایط فوق الذکر صورت خواهد گرفت و دادسرا از هیچ گونه اقدامی در جهت کشف جرم و چگونگی آن فروگذار نخواهد کرد .